Kleszcze ożywają po zimie

Ci spośród nas, którzy mieszkają bliżej lasu niż domu sąsiadów, zażywają pewnie świeżego powietrza. Mimo obecnego spadku temperatury zima i początek wiosny jest w sumie dość ciepły, a to oznacza aktywność kleszczy. Przestrzega przed nimi Nadleśnictwo Pomorze.

Zrobiło się chłodno, jednak w kolejny piątek temperatura może poszybować do poziomu 15 stopni ciepła. Jak się okazuje, 5 czy 15 stopni na termometrach, kleszcze mogą być aktywne cały czas!

- Największą aktywność kleszcze wykazują od kwietnia do czerwca oraz od września do października, jednak ze względu na zachodzące zmiany klimatyczne (ciepłe zimy, wilgotne lata), aktywność kleszczy w niektórych rejonach jest stała przez cały rok. Rozwojowi kleszczy sprzyja wysoka temperatura i wysoka wilgotność powietrza - podaje Krzysztof Maciejunas z Nadleśnictwa Głęboki Bród.

Leśnik uświadamia, że w Polsce ok. 20 proc. kleszczy jest nosicielami bakterii Borrelia burgdorferi, a każdego roku zaraża się nią ponad 3,5 tys. osób. Poza tym pasożyt ten roznosi wiele innych ciężkich chorób, groźnych dla zdrowia a nawet życia ludzi i zwierząt.

Kleszcze przyciąga do nas biały kolor, ciepło, ruch powietrza i zapach kwasu masłowego w pocie. Kiedy pajęczaki te wyczują zapach ludzki lub zwierzęcy, spadają na ofiarę i szukają odpowiedniego miejsca do wkłucia. Niestety, na część chorób przenoszonych przez kleszcze nie ma lekarstwa, najlepszą metodą uniknięcia problemów jest unikanie zakażenia.

Jak? Odpowiednim strojem (wysokie buty, długie spodnie z nogawkami włożonymi do butów,, bluza z długim rękawem, okrycie głowy), unikanie stania pod drzewami, stosowanie długodziałających preparatów odstraszających kleszcze na skórę i ubranie, staranne oglądanie ubrania po powrocie z miejsc, gdzie mogą występować kleszcze, dokładne przeglądanie powierzchni ciała oraz wczesne i ostrożne usuwanie kleszcza ze skóry (pamiętajmy o tym, aby szczególnie dokładnie obejrzeć dzieci). Kontroli sierści wymagają też domowe zwierzęta, które zabieramy ze sobą na spacery na zadrzewiony i porośnięty krzewami teren.

Samo wkłucie się kleszcza nie jest niebezpieczne. Niebezpieczne staje się wówczas, kiedy kleszcz jest zakażony, a nasz organizm daje pierwsze, niepokojące objawy. Bezpośrednim skutkiem ugryzienia przez kleszcza są zmiany skórne w miejscu ukłucia, w postaci odczynu zapalnego o różnym nasileniu. Pasożytowanie kleszczy może wywołać też ogólnoustrojowe reakcje organizmu i toksykozy (wstrząs, porażenie kleszczowe), powstające pod wpływem substancji biologicznie czynnych wprowadzonych ze śliną kleszcza do krwioobiegu żywiciela.

Szczególnie niebezpieczna sytuacja występuje wówczas, gdy dochodzi do zakażenia patogenami (bakterie, wirusy) powodującymi choroby. Do najbardziej niebezpiecznych zaliczamy: boreliozę, kleszczowe zapalnie opon mózgowych i mózgu (KZM) oraz gorączki plamiste, babeszjozę i anaplazmozę. Największą zapadalność na te choroby odnotowuje się na terenach województwa: podlaskiego, warmińsko – mazurskiego i dolnośląskiego.

Po ukąszeniu przez zakażonego kleszcza, wirusy dostają się do krwioobiegu żywiciela już w momencie ukłucia, natomiast krętki – do 72h (najwięcej bakterii przenika po 24 godzinach żerowania). To dlatego tak ważne jest jak najszybsze usunięcie pasożyta ze skóry.

W przypadku wystąpienia któregoś z objawów po ukąszeniu kleszcza, należy najszybciej zgłosić się do lekarza (obecnie najlepiej przez telefon). Jakie objawy uznać za wymagające zgłoszenia lekarzowi:

- Przy zakażeniu krętkami – pojawia się rumień wędrujący (w 50 - 90 proc. przypadków).

- Przy gorączce plamistej – pojawia się rana ze strupem w miejscu ukłucia z towarzyszącym rumieniem i powiększeniem węzłów chłonnych.

- Przy babesziozie i anaplazmozie – występuje gorączka powyżej 38°C.

- Przy kleszczowym zapaleniu opon mózgowych i mózgu – poprzedzona okresem bezobjawowym trwającym od 4-28 dni I faza choroby przebiega z objawami grypopodobnymi. Następnie choroba przechodzi w ok. 8-dniowy powtórny okres bezobjawowy, po czym rozpoczyna się II faza choroby w postaci: wysokiej gorączki, zaburzeń świadomości, śpiączki, zaburzeń psychicznych, oczopląsu, światłowstrętu, bólów głowy i wymiotów.

 Jedyną formą ochrony przez kleszczowym zapaleniem opon mózgowych i mózgu (KZM) jest szczepienie!

Szczepi się wg schematu: I dawka, II dawka (1-3 miesięcy po pierwszym szczepieniu) i III dawka (9-12 miesięcy po drugim szczepieniu). Najkorzystniej jest rozpocząć szczepienia w okresie zimowo - wiosennym. Jeśli I dawka szczepionki zostanie podana w okresie letnim, zaleca się podanie II dawki szczepionki już po 2 tygodniach od pierwszego szczepienia w celu osiągnięcia jak najwyższego miana przeciwciał! Po zakończonym cyklu szczepień podstawowych zalecane jest przyjmowanie co 3 lata dawki przypominającej. Przechorowanie KZM daje trwałą odporność organizmu na ponowne zakażenie wirusem KZM.

Przechorowanie boreliozy nie chroni przed ponownym zachorowaniem!

JAK SKUTECZNIE USUNĄĆ KLESZCZA?

Kiedy już dojdzie do ukłucia przez kleszcza należy go jak najszybciej usunąć, ponieważ im dłuższy czas żerowania, tym większe prawdopodobieństwo zakażenia patogenem.

Kleszcze możemy usuwać sami - specjalistycznymi przyrządami dostępnymi w aptekach lub pęsetą albo zdać się na fachową pomoc personelu przychodni lekarskiej.

 Nigdy nie należy kleszcza: wyciągać „gołymi" palcami, zgniatać, wyciskać, przypalać, smarować kleszcza tłuszczem (masło, oliwa). Są to substancje, które odcinają dopływ powietrza kleszczowi – wówczas kleszcz się dusi i wymiotuje, wydalając do krwi żywiciela krętki (Borrelia burgdorferi).

 Po wyjęciu kleszcza trzeba dokładnie oczyścić i zdezynfekować miejsce ukłucia wodą utlenioną. Usuniętego kleszcza należy zawinąć w np. papierowy ręcznik i skutecznie spalić lub utopić. Po ukąszeniu należy stale obserwować miejsce ukąszenia, przez ok. 30 dni oraz zwracać uwagę na ewentualne zmiany skórne: zaczerwienienie, obrzęk. W razie potrzeby, należy koniecznie skonsultować z się z lekarzem - podsumowuje Krzysztof Masłowski.

Fot. Nadleśnictwo Pomorze/kleszcz