Polsko - Litewski Obszar Funkcjonalny.

Miasto Sejny w roku 2018 zrealizowało projekt: „Budowa relacji społecznych, gospodarczych, kulturalnych, edukacyjnych i turystycznych mieszkańców stref przygranicznych Polski i Litwy".

Jest to zadanie publiczne współfinansowane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP w konkursie „Wsparcie wymiaru samorządowego i obywatelskiego w polskiej polityce zagranicznej 2018".

Celem tego zadania publicznego jest szeroka debata dotycząca lokalnych relacji polsko-litewskich i zebranie materiałów do diagnozy oczekiwań ludności zamieszkującej na pograniczu polsko-litewskim co do zakresu potrzeb rozwoju relacji bilateralnych w aspekcie gospodarczym, infrastrukturalnym, współpracy kulturalnej, edukacyjnej, turystycznej i wspólnego rozwiązywania lokalnych problemów i bezpieczeństwa. 

Badania opinii dokonano wśród działaczy samorządowych i lokalnych przedstawicieli życia gospodarczego, nauczycieli, działaczy kultury i mieszkańców. Pozyskano informacje w drodze ankietowania ludności z gmin polskich, jak i, we współpracy z lokalnymi władzami, z jednostek samorządowych Litwy. 

Zebrane materiały staną się podstawą dalszych prac na szczeblu samorządów polskich i litewskich. Zostaną również wykorzystane do określenia strategii działania przez gminy polskie i litewskie, które podpisały w marcu 2018 roku Deklarację współpracy dla tworzenia strategii planowanego Transgranicznego Polsko - Litewskiego Obszaru Funkcjonalnego.

Dla Sejn i współpracujących samorządów w praktyce funkcjonowanie obszaru funkcjonalnego sprowadza się do zdobywania funduszy na realizację potrzebnych inwestycji: m.in. drogi, komunikację, tworzenie miejsc pracy czy współpracę międzynarodową.

Polscy i litewscy samorządowcy liczą na to, że w nowej perspektywie po 2020 roku wspólnie uda się pozyskać fundusze, które będą zarezerwowanie w budżecie UE dla obszarów przygranicznych.

Transgraniczny polsko-litewski obszar funkcjonalny jest to wyodrębniony przestrzennie obszar, charakteryzujący się wspólnymi uwarunkowaniami geograficznymi, przestrzennymi, społeczno - gospodarczymi, systemem powiązań funkcjonalnych oraz określonymi na ich podstawie jednolitymi celami rozwoju, zapewniającymi efektywne wykorzystanie jego przestrzeni.

Podczas spotkań i debat wypracowano m.in. następujące wnioski i propozycje:

Gospodarka:
- utworzenie regionalnego inkubatora przedsiębiorczości z finansowym zaangażowaniem wszystkich lokalnych samorządów,
- powołanie do życia transgranicznej Polsko - Litewskiej Izby Gospodarczej z biurami po obu stronach granicy,
- organizowanie transgranicznych targów gospodarczych, spotkań przedsiębiorców, wymiana ofert, informacji, idei.

Szlaki transportowe:
- tworzenie ciągów komunikacyjnych łączących partnerów polsko – litewskich, a przecinających granicę,
- podnoszenie standardów dróg w obszarze pogranicza,
- budowa obwodnicy Sejn i otwarcie przejścia granicznego w Ogrodnikach dla samochodowego ruchu ciężarowego,
- budowa przystanków kolejowych po stronie polskiej i litewskiej, w tym w Kalwarii, na Litwie,
- lobowanie za uruchomienie pociągów regionalnych, w tym z Mockawy do Kowna i z Trakiszek do Białegostoku,
- pozostawienie lokalnej linii kolejowej Ełk – granica państwa, po wybudowaniu nowej (rail Baltica),
- zintegrowanie transportu kolejowego z autobusowym,
- rozwój terminalu kolejowego na stacji Mockawa, na Litwie,
- lobowanie za uruchomieniem kolejowych regularnych połączeń regionalnych,

Energetyka
- rozwój energetyki rozproszonej; budowa elektrowni wodnych, wiatrowych, na biomasę, biogazowi,
- lobowanie za gazyfikacją Sejn, Puńska, Łoździej, Kalwarii podczas budowy polsko - litewskiego gazociągu,
- uruchomienie programów dofinansowania instalacji przydomowych oczyszczalni ścieków,
- po stronie litewskiej budowa wiejskich oczyszczalni ścieków,
- dokończenie wodociągowania wsi po stornie polskiej i przyśpieszenie budowy wodociągów po stronie litewskiej.

Edukacja
- współpraca szkół i nauczycieli z pogranicza,
- wspólne inicjatywy młodzieży i dla młodzieży, w tym spotkania, obozy, konkursy,
- wspólny długoterminowy projekt ekologiczny „Gaładuś – Galadusys”.

Turystyka
- stworzenie wspólnego polsko – litewskiego produktu turystycznego w oparciu o wspólną historię i podobieństwo geograficzne,
- budowa transgranicznych dróg rowerowych i szlaków kajakowych ( Marycha, Szeszupa),

Obok Miasta Sejny uczestnikami i organizatorami działań były: Gmina Giby, Gmina Puńsk, Gmina Rutka Tartak, Gmina Szypliszki, Gmina Sejny, Starostwo Powiatowe w Sejnach, Gmina Wiżajny oraz jednostki samorządowe Republiki Litewskiej – Lazdijai, Kalvarija, Vylkaviskis.

Miasto Sejny - jako lider podjętej inicjatywy – zostało wyznaczone przez zebranych samorządowców do pełnienia funkcji koordynatora współpracy samorządów z terenu Rzeczpospolitej Polskiej. Odpowiednikiem po stronie litewskiej jest samorząd Rejonu Łoździejskiego.

Sejneński samorząd otrzymał z Ministerstwa Spraw Zagranicznych dofinansowanie w kwocie 122 985 zł na realizację powyższego zadania. zadania.

Z rezultatami podjętych działań można się zapoznać na stronie: https://www.facebook.com/przyjaznepograniczesejny/

i na kanale Przyjazne Pogranicze: https://www.youtube.com/channel/UC2cTDSQT9QHQSbvJK12-kLA

Na Facebooku i YouTube można obejrzeć filmy podsumowujące to wydarzenie:
w wersji dłuższej ok. 18 min.: https://www.youtube.com/watch?v=e8w8HA6u3Lg


w wersji krótszej ok. 2 min.: https://www.youtube.com/watch?v=eFdV4nXqLBI
wnioski w języku litewskim: https://www.youtube.com/watch?v=QouJHOLLTn0 

Na posumowanie realizacji projektu powstał raport "Nowe kierunki współpracy polsko-litewskiej na szczeblu samorządowym. Wyniki dyskusji. Propozycje działań."
Raport powstał w dwóch wersjach językowych. 
Raport PL.pdf 
Ataskaita LT.pdf