Fundator kościoła w Żegarach

Trzydzieści sześć lat temu spłonął żegarski kościół pod wezwaniem św. Bartłomieja. Była to najstarsza zachowana drewniana świątynia na Sejneńszczyźnie.

Od naszego Czytelnika, Andrzeja Szczudło, otrzymaliśmy zdjęcie z rodzinnego archiwum. Widać na nim częściowo bryłę kościoła św. Bartłomieja w Żegarach. Budynek ten można oglądać już tylko na czarno-białych zdjęciach. Spłonął w 1984 roku mimo starań mieszkańców, którzy walczyli z ogniem równie ofiarnie, jak potem brali udział w odbudowywaniu świątyni, innej już, bo murowanej.

Kto zbudował pierwszy żegarski kościół? W roku 1793 wystawił go Maciej Tadeusz Eysymont herbu Korab, stolnik grodzieński. Sejneńszczyzna zawdzięcza mu sporo. W 1785 roku zakupił od księcia Massalskiego dobra Krasnohrudy - później Krasnogruda. Należał do nich szmat ziem, wsie Bierżynie, Gawieniańce, Żegary, Łumbie, Gryszkańce, Staszkuny, a także folwarki Sztabinki, Wereszczeńszczyzna i Krasnogruda, w której stolnik zbudował dla siebie i rodziny dwór z modrzewia.

Eysymont wdrażał gospodarcze nowinki zalecone przez podskarbiego nadwornego litewskiego, Antoniego Tyzenhauza. Założył w naszym regionie trzy miasteczka i niemal dwadzieścia wsi! Wśród nich jest np. założony w 1770 roku na uroczysku leśnym Opidemie (lub Epidemie) Krasnopol. Mimo, że kilka lat temu zmieniano w tej wsi nazwy ulic, ani Maciej Eysymont, ani jego zleceniodawca Tyzenhauz nie zostali upamiętnieni. Co ciekawe, ten drugi ma swoje upamiętnienie w Sokółce, a nawet szlak turystyczny swoimi śladami. W komunistycznej Białorusi ten urzędnik polskiego króla ma kilka pomników, w tym jeden w Grodnie.

Wracając do rodziny stolnika Macieja Eysymonta - wiadomo, iż był dwukrotnie żonaty. Pierwsza żona, Wiktoria, córka horodniczego grodzieńskiego Wołkowickiego, była słabego zdrowia. Legenda mówi, że w intencji jej uzdrowienia stolnik wzniósł w Łumbiach kapliczkę, która stoi do dziś przy rozstaju dróg, niedaleko tamtejszego dworku. Starania musiały się jednak nie powieść, bo Wiktoria zmarła dokładnie w roku budowy kościoła żegarskiego. Osiem lat później Eysymont pojął za żonę Rozalię Smogorzewską, córkę wojskiego wołkowyskiego (Wołkowysk na dzisiejszej Białorusi). Zmarł w 1805 roku.

Fot. Kościół w Żegarach z 1793 roku. Główna - z archiwum A. Szczudło; niżej - z pracy "Ludowe tradycje Suwalszczyzny" prof. M. Pokropka.