Twoje życie Twoja karta

#TwojeŻycieTwojaKarta - to kampania, którą Policja prowadzi z Fundacją La Strada. Wspólnie uświadamiają, jak łatwo można wpaść w pułapkę handlu ludźmi. "Często myślimy, że takie rzeczy zdarzają się gdzieś daleko i komuś innemu. Tymczasem ofiarą może zostać każdy, niezależnie od wieku czy miejsca zamieszkania. Z tego powodu chcemy ostrzegać, edukować i pomagać" - deklarują eksperci.

Wyobraź sobie, że pakujesz walizkę – nowa praca, nowe miasto, może nowa miłość. Przecież to tylko wyjazd na wakacje, przecież takie okazje się zdarzają. Ale to właśnie w takich sytuacjach wiele osób przestaje dostrzegać sygnały ostrzegawcze. To, co miało być początkiem pięknej przygody, może stać się pułapką, z której trudno będzie się wydostać. Każdego roku młodzi ludzie – maturzyści, studenci, osoby szukające szansy na lepsze życie – wyjeżdżają za granicę, by spełnić marzenia. W większości przypadków to bezpieczna i wartościowa przygoda. Ale czasem za atrakcyjną ofertą pracy, szybkim wyjazdem czy nowo poznanym „księciem z bajki” kryje się dramat. Handel ludźmi nie jest odległym problemem – to zagrożenie, które realnie dotyka także Polaków. Dlatego polska Policja we współpracy z Fundacją La Strada zainaugurowała ogólnopolską kampanię edukacyjno-profilaktyczną #TwojeŻycieTwojaKarta. Chcemy, żebyś umiał zadbać o siebie, rozpoznawał niebezpieczeństwo i wiedział, kiedy powiedzieć „stop”, zanim będzie za późno.

Teraz jest czas, gdy wiele osób – szczególnie maturzyści i studenci – zaczyna planować wakacyjne wyjazdy za granicę i podejmuje sezonowe prace. To właśnie w tym okresie przestępcy najczęściej rozpoczynają „polowanie” na swoje ofiary.

Red flags – czyli na co musisz uważać

Red flags, cóż to takiego? Najprościej mówiąc to sygnały, które mogą wskazywać, że sytuacja jest niebezpieczna - nawet jeśli na pierwszy rzut oka wygląda niewinnie. To czerwone lampki, które pojawiają się przy ofertach pracy, wyjazdach za granicę, znajomościach zawieranych w pośpiechu. Warto je znać, bo to od nich zależy, czy podejmiesz bezpieczną decyzję, czy też dasz się złapać w pułapkę.

Poniżej przedstawiamy najczęstsze sytuacje, na które powinieneś uważać, aby nie stać się ofiarą handlu ludźmi. Większość z nich, mimo że wydaje się oczywista, to w rzeczywistości może być trudna do rozpoznania w codziennych sytuacjach, ponieważ prawdziwa intencja ukryta jest pod pozorem legalnych ofert pracy, pomocy czy relacji międzyludzkich.

1. Zbyt dobre, by było prawdziwe?

Jeśli oferta pracy wydaje się zbyt idealna, a pracodawca zapewnia Ci „wszystko na miejscu” bez formalności – uważaj! To może być pułapka.

2. Brak umowy na piśmie.

Pracodawca proponuje, żeby „dogadać się ustnie”, a formalności „załatwicie później”? Prawdziwa praca to prawdziwe dokumenty. Bez umowy – nie jedź.

3. Presja czasu.

„Musisz się zdecydować już dziś”, „kto pierwszy, ten lepszy”. Jeśli ktoś cię pogania, chce, żebyś podjął decyzję bez chwili na zastanowienie - to bardzo niebezpieczny sygnał.

4. Zabieranie dokumentów.

Po załatwieniu niezbędnych formalności związanych z podjęciem pracy Twój paszport i dowód osobisty powinny zostać Ci zwrócone. Nikt nie ma prawa przechowywać Twojego paszportu ani dowodu osobistego.

5. Brak szczegółów.

Jeżeli nie możesz uzyskać konkretnego adresu pracy, danych firmy czy numeru telefonu do pracodawcy – nie ryzykuj. To znak, że coś jest nie tak.

6. Propozycja wyjazdu od osoby, której prawie nie znasz.

Czasem „nowy znajomy” nagle proponuje wspólny wyjazd za granicę. Uważaj! To może być pułapka.

7. Brak możliwości kontaktu z bliskimi.

Jeżeli ktoś mówi, że „na początku nie będzie zasięgu” albo „lepiej się nie odzywać, żeby uniknąć problemów” – to nie wróży niczego dobrego!

Jak się chronić?

• Zweryfikuj pracodawcę. Sprawdź firmę w internecie - poszukaj opinii o niej.
• Zawsze podpisuj umowę przed wyjazdem. Nie wierz w obietnice – wymagaj dokumentów.
• Zostaw bliskim plan wyjazdu. Podaj adres, dane kontaktowe, nazwę pracodawcy i termin powrotu. 
• Ustal hasło bezpieczeństwa – prostą frazę, która w razie zagrożenia będzie dla nich sygnałem, że potrzebujesz pomocy.
• Zrób kserokopię dokumentów. Nigdy nie oddawaj ich w cudze ręce na dłużej.
• Skontaktuj się z Fundacją La Strada. Jeśli cokolwiek Cię niepokoi – lepiej zapytać i sprawdzić niż żałować.

Jednym z najczęstszych zagrożeń, z jakim możemy się spotkać, jest tzw. loverboy – mężczyzna, który rozkochuje, obiecuje wspólną przyszłość, wyjazd za granicę, a potem sprzedaje swoją "dziewczynę" jak towar. Każdego roku takie historie dzieją się także w Polsce – w dużych i małych miasteczkach, wśród młodych ludzi szukających miłości i szansy na lepszą przyszłość.

To miał być książę z bajki…

Ona była młoda i pewna, że to miłość. On był nieco starszy i miał wobec niej zupełnie inne plany. Jeździł drogim samochodem i opowiadał, jak świetnie żyje się za granicą. Traktował ją jak księżniczkę. Kwiaty, prezenty, wspólne wyjazdy. Mówił, że mogliby zacząć nowe życie w innym kraju. Obiecywał dobrze płatną pracę, mieszkanie, wspólną przyszłość. Nie miała powodów, żeby mu nie zaufać. Aż do czasu wyjazdu, kiedy wszystko się zmieniło. Zabrano jej dokumenty. On zniknął. Ona została sama – zmuszana do pracy, której nigdy nie chciała.

Kim jest „loverboy”?

„Loverboy” to często ktoś, kto pochodzi z tej samej miejscowości. Wraca zza granicy, roztacza wizję sukcesu i lepszej przyszłości. Zazwyczaj jest czarujący, uważny, idealnie dopasowany do marzeń swojej ofiary. Najczęściej „poluje” na młode dziewczyny – zwłaszcza te, które szukają akceptacji albo marzą o wyrwaniu się z małego miasta. Buduje relację, która na pierwszy rzut oka wygląda jak prawdziwa miłość, ale to planowana manipulacja.

Przypadki tego typu zdarzają się częściej, niż myślimy. Loverboye pojawiają się zarówno w małych miejscowościach, jak i w dużych miastach. Często znają swoje ofiary z lokalnych środowisk albo kontaktują się z nimi przez media społecznościowe. Schemat ich działania jest zawsze podobny – najpierw bombardują swoją ofiarę uczuciami i emocjonalnie uzależniają od siebie. Potem kuszą ofertą wspólnego wyjazdu za granicę, a na końcu bez skrupułów sprzedają np. do domu publicznego. 

Co powinno Cię zaniepokoić?

• Zbyt szybkie tempo relacji – jeśli ktoś bardzo szybko mówi o miłości, wspólnej przyszłości i wyjazdach – powinno to wzbudzić Twoją czujność.
• Presja na wyjazd – jeśli ktoś namawia Cię na zagraniczny wyjazd i nie pozwala się nad tym zastanowić – uważaj.
• Brak konkretnych informacji na temat wyjazdu – jeśli nie możesz sprawdzić pracodawcy, miejsca zakwaterowania lub szczegółów podróży – uważaj – to może być pułapka.
• Brak chęci kontaktu z Twoją rodziną lub przyjaciółmi – jeśli ktoś Cię izoluje i mówi, że tylko on się o Ciebie troszczy – to może być znak ostrzegawczy.

Jak się zabezpieczyć?

• Zawsze zostawiaj rodzinie lub przyjaciołom pełne dane osoby, z którą wyjeżdżasz.
• Zapisz najbliższym adres zakwaterowania i miejsca pracy.
• Przed wyjazdem ustal z najbliższymi bezpieczne hasło – jeśli poczujesz się zagrożony/a, wystarczy, że powiesz to hasło przez telefon, a bliscy będą wiedzieli, że dzieje się coś złego.
• Zapisz sobie kontakt do polskiej ambasady lub konsulatu.
• Zrób kserokopię dokumentów.
• Jeśli coś zaczyna wzbudzać Twój niepokój – lepiej się wycofać.

Wakacje to też czas, kiedy handlarze ludźmi „polują” na tych, którzy szukają pracy „na już”. Łowy często zaczynają się od ofert na portalach społecznościowych, ogłoszeń z niepełnymi danymi, a czasami od ofert pracy od znajomych, którzy „akurat znają kogoś, kto potrzebuje pracownika”. 

Znasz to skądś?

Przestępcy świetnie wiedzą, że młodzi ludzie w wakacje chcą szybko zarobić. Wystarczy spojrzeć na któryś z portali z ogłoszeniami o pracy, żeby bez problemu znaleźć takie: „Praca za granicą, wysokie wynagrodzenie, bez znajomości języka, mieszkanie i transport zapewnione”. Brzmi idealnie? 

Za tymi „super” ofertami często stoją siatki handlarzy ludźmi. Ofiary, zamiast do pracy, trafiają do miejsc, w których są zmuszane do niewolniczej pracy, czasami bez wynagrodzenia, bez kontaktu ze światem zewnętrznym. Zdarza się, że są zastraszani i pozbawieni dokumentów. To nie są wymyślone historie z filmów – to dzieje się tu i teraz, także w naszym kraju, jak i wśród Polaków wyjeżdżających za granicę.

Praca przymusowa może dotyczyć każdego – osób młodych, dopiero wchodzących w dorosłość, jak i starszych, którzy już pracowali w niejednym miejscu. Znaczenia nie ma również płeć – ofiarami handlu ludźmi mogą paść zarówno kobiety, jak i mężczyźni. 

Jak się chronić?

• Zawsze sprawdzaj firmę, w której planujesz się zatrudnić - upewnij się, że to legalny pracodawca! Możesz to zrobić w polskich i zagranicznych rejestrach. Możesz też sprawdzić opinię o firmie w internecie. 
• Nie wyjeżdżaj bez podpisanej umowy. Pamiętaj, że dokument powinien być w języku, który rozumiesz – nie podpisuj niczego, czego w pełni nie rozumiesz, „na miejscu”, bez konsultacji.
• Nigdy nie oddawaj  na dłużej swojego paszportu ani dowodu. Pracodawca nie ma prawa zabierać Twoich dokumentów. Jeżeli ktoś tego wymaga – to sygnał, że coś jest nie tak.
• Zostaw bliskim wszystkie dane: adres, kontakt do pracodawcy, numer telefonu. Ustal z rodziną/przyjaciółmi hasło bezpieczeństwa – słowo, które jeśli go użyjesz w rozmowie, będzie oznaczało, że potrzebujesz pomocy.
• Zgłaszaj podejrzane ogłoszenia - jeżeli oferta wygląda zbyt pięknie, nie ma szczegółów albo ktoś unika odpowiedzi na podstawowe pytania – skontaktuj się z Policją lub Fundacją La Strada. 
• Pamiętaj: brak umowy, brak danych kontaktowych i presja czasu to czerwona flaga. 

W pracy, jak w życiu – nie wszystko złoto, co się świeci.

Nasza kampania powstała po to, by uczyć, ostrzegać i pomagać. Bo handel ludźmi to nie fikcja – to problem, który cały czas dotyka także młodych Polek i Polaków.

Kiedy zaczynasz nowy rozdział – zatrzymaj się na chwilę

Twoje życie to nie los na loterii. To wybory, które podejmujesz każdego dnia. Czasem to decyzja o wyjeździe do pracy za granicę. Czasem - zaufanie nowo poznanej osobie. A czasem - kliknięcie w „atrakcyjną ofertę”. Każda z tych sytuacji może być początkiem pięknej zmiany, ale też - pułapką.

Przestępcy zajmujący się procederem handlu ludźmi nie zawsze wyglądają podejrzanie. Często budzą zaufanie, oferują szybki zarobek, deklarują pomoc, a nawet… miłość. Ofiary często nie są świadome, że coś jest nie tak - aż do momentu, gdy jest już za późno. Dlatego tak ważna jest ostrożność: sprawdzaj oferty, nie podpisuj niczego w pośpiechu, informuj bliskich, gdzie jedziesz i z kim się kontaktujesz, ustal  z nimi hasło bezpieczeństwa. 

Czasem wystarczy jeden telefon, żeby uniknąć tragedii. Czasem to właśnie rozmowa z kimś z zewnątrz pozwala spojrzeć na sytuację z innej perspektywy. Dlatego, jeśli masz wątpliwości, coś Cię niepokoi albo obawiasz się o kogoś bliskiego - zadzwoń:

• 512 105 371 – policyjny numer w nagłych sytuacjach dotyczących handlu ludźmi;
• 605 687 750 – interwencyjny telefon Fundacji La Strada.

Nie musisz wiedzieć wszystkiego. Nie musisz być pewien, że coś jest nie tak. Wystarczy, że czujesz, że coś się nie zgadza - to już powód, żeby zadzwonić i się upewnić.

O handlu ludźmi w Polsce i kampanii:

W latach 2017-2024 polska Policja zidentyfikowała w naszym kraju aż 295 domniemanych ofiar handlu ludźmi. Są to zarówno obywatele Polski (135 osób), jak i cudzoziemcy – najczęściej z Filipin (80 osób), Ukrainy (25 osób), Bułgarii (18 osób), Kolumbii (10 osób) oraz innych krajów (27 osób). Analiza ujawnionych w ostatnich latach przestępstw w tym zakresie wskazuje, że:

• 32 proc. związanych było z pracą przymusową i niewolnictwem,
• 23 proc. przypadków dotyczyło eksploatacji seksualnej,
• 8 proc. dotyczyło żebractwa,
• 37 proc. przypadków obejmowało inne formy wykorzystywania, w tym m.in.: wyłudzanie świadczeń socjalnych (głównie w krajach skandynawskich) oraz wyłudzanie kredytów bankowych.

– mówi insp. Monika Golik, Zastępca Dyrektora Biura Kryminalnego KGP. 

– mówi Irena Dawid-Olczyk, Prezeska Fundacji La Strada. 

– dodaje insp. Katarzyna Nowak, rzecznik prasowy Komendanta Głównego Policji. 

Mat. Polska Policja, Fundacja La Strada